Թուրք գիտնականի գլխավորությամբ աստղագետները Արեգակնային համակարգից դուրս հայտնաբերել են նոր մոլորակ

Թուրք գիտնական Սելջուկ Յալչինկայայի գլխավորած աստղագետների համաշխարհային խումբը հայտնաբերել է չորս նոր էկզոմոլորակներ՝ մեր Արեգակնային համակարգից դուրս գտնվող մոլորակներ, որոնցից մեկը գտնվում է իր աստղի բնակելի գոտու ներքին սահմանում և կարող է մթնոլորտ ունենալ։ Մոլորակները գտնվում են Երկրից 90 լուսային տարի հեռավորության վրա։

Հայտնագործությունները, որոնցից երկուսը պտտվում են TOI-5799 փոքր, սառը աստղի շուրջ, իսկ մյուսները՝ TOI-1743 և TOI-6223 աստղերի շուրջ, կատարվել են AU Kreiken աստղադիտարանի և Թուրքիայի ազգային աստղադիտարանի տվյալների հիման վրա։

Գտածոները Յալչինկայայի դոկտորական հետազոտության մի մասն էին «M գաճաճների շուրջ չորս գերԵրկրից մինչև Նեպտուն չափի մոլորակների հայտնաբերման և վավերացման» վերաբերյալ, որը հրապարակվել էր «Astronomy & Astrophysics» ամսագրի 2025 թվականի հոկտեմբերի համարում։

TOI-5799-ի շուրջը պտտվող հայտնաբերված էկզոմոլորակներից մեկը՝ TOI-5799c-ն, հայտնաբերվել է աստղի բնակելի գոտում, չնայած Երկրից 90 լուսային տարի հեռավորության վրա է։

Յալչինկայան «Anadolu»լրատվական գոործակալությանը ասաց, որ իր խմբի կողմից հայտնաբերված մոլորակները նախկինում ճանաչվել են որպես էկզոմոլորակի թեկնածուներ՝ TESS տիեզերական աստղադիտակի միջոցով կատարված դիտարկումներից հետո։

Աստղադիտակը 30-օրյա ժամանակահատվածում հետևում է տարանցիկ ազդանշաններին տիեզերքում, մինչդեռ Երկրի վրա հետազոտողները օգտագործում են աստղադիտարանային աստղադիտակներ՝ տարածաշրջանում ազդանշան արձակող աստղը պարզելու և որոշելու համար, թե արդյոք այն ծագում է այդ աստղից, թե մոտակա մեկ այլ աստղից։

Բնակելիության հավանականություն

«Մեր հայտնաբերած մոլորակներից մեկը՝ TOI-6223b-ն, Նեպտունի չափի է, բայց շատ մոտ է իր աստղին, այդ պատճառով էլ այն կոչվում է տաք Նեպտուն։ Չնայած այն ունի Նեպտունի շառավիղին նման շառավիղ, մենք պետք է նայենք, թե ինչ գազեր կան նրա մթնոլորտում։ Մինչդեռ մյուսը՝ TOI-1743b-ն, գերԵրկիր է. այն մոտ 70 տոկոսով մեծ է մեր մոլորակից և երկրային է։ Այն, հավանաբար, չի կարող պահպանել ցնդող գազեր իր մթնոլորտում. այն նաև շատ մոտ է իր աստղին և, հետևաբար, տաք է», - ասաց Յալչինկայան։

Յալչինկայան ասաց, որ TOI-5799 համակարգը առանձնանում է որպես այն աստղերից մեկը, որը հյուրընկալում է նոր հայտնաբերված էկզոմոլորակներից երկուսին՝ TOI-5799b-ին և TOI-5799c-ին, որոնք երկուսն էլ մոտ 70 տոկոսով մեծ են Երկրից և, հավանաբար, երկրային են:

Մինչդեռ TOI-5799b-ն պտտվում է իր աստղի մոտ և, հետևաբար, տաք է, TOI-5799c-ն գտնվում է աստղի բնակելի գոտում և մեկ պտույտ կատարում է յուրաքանչյուր 14 օրը մեկ։

«Էկզոմոլորակը գտնվում է այնպիսի հեռավորության վրա, որտեղ ջուրը կարող է գոյություն ունենալ հեղուկ վիճակում՝ մոտ 63 աստիճան Ցելսիուսի մակերևույթի ջերմաստիճանի պատճառով, բայց մթնոլորտը կարող է մի փոքր փոխել իրավիճակը, քանի որ մենք չգիտենք, թե ինչպիսի մթնոլորտ ունի այն։ Այն կարող է շատ ավելի տաք կամ ավելի ցուրտ լինել, քան սպասվում էր, մենք դեռ չգիտենք։ Եթե այնտեղ կյանք կա, նրա մթնոլորտում կարող են լինել որոշ կենսաբանական նշաններ, մենք կարող ենք դիտարկել դա ապագայում՝ տեսնելու համար, թե արդյոք այնտեղ կյանք կա, թե ոչ։ Կյանքը կարող է գոյություն ունենալ շատ մոլորակների վրա, բայց եթե «TOI-5799c»-ում կյանք կա, դա հնարավոր է պարզել», - ասաց Յալչինկայան։