Երկու տարի անց Իսրայելի կողմից Գազայի դեմ սկսված պատերազմի մեկնարկից հետո, պաղեստինյան գոտին մնում է ավերակների մեջ՝ իր ժողովուրդը սոված, լրագրողները՝ լռեցված, իսկ աշխարհի հզորների խիղճը՝ բաժանված մեղսակցության և ընտրովի զայրույթի միջև։
2023 թվականի հոկտեմբերին սկսված Իսրայելի հարձակումը Գազայի վրա, 2025 թվականին ՄԱԿ-ի հանձնաժողովի կողմից պաշտոնապես ճանաչվեց որպես ցեղասպանություն։ Ավելի քան 67,000 պաղեստինցի՝ հիմնականում կանայք և երեխաներ, սպանվել են, մոտ 170,000-ը վիրավորվել, և ամբողջ բնակչությունը ստիպված է եղել սովի և տեղահանության։
Պաշարումը Գազան սովի մատնել է ոչ թե պատահականորեն, այլ՝ կանխամտածված։
«Սովը՝ որպես ցեղասպանության զենք»
Իսրայելի կողմից սննդի, ջրի և վառելիքի համակարգված խոչընդոտումը հանգեցրել է 21-րդ դարի ամենածանր հումանիտար ճգնաժամերից մեկին։ Օգոստոսի վերջին ՄԱԿ-ը պաշտոնապես հայտարարեց սովի մասին Գազայի որոշ հատվածներում՝ հաստատելով ամիսներ շարունակ օգնության կազմակերպությունների և մարդու իրավունքների խմբերի նախազգուշացումները։
Ժնևում հիմնված Euro-Med Human Rights Monitor-ի նախագահ Ռամի Աբդուն Իսրայելի պաշարումը բնութագրում է որպես «սնունդն ու ջուրը որպես պատերազմի զենք և ցեղասպանության գործիք օգտագործելու քաղաքականություն»։
«Գազայի սովը տարբերվում է մյուսներից, քանի որ այն բնական աղետների կամ տնտեսական փլուզման հետևանք չէ», - ասաց Աբդուն։ «Այն կանխամտածված է՝ սովը օգտագործվում է խաղաղ բնակիչներին սպանելու համար»։
Իսրայելը 2006 թվականից վերահսկում է Գազայի սահմանները՝ նույնիսկ նախկին պաշարումների ժամանակ հաշվարկելով պաղեստինցիների օրական կալորիաների սահմանափակումները։ Երբ 2023 թվականի հոկտեմբերի 9-ին հայտարարվեց «ամբողջական պաշարում»՝ դադարեցնելով սննդի, ջրի, վառելիքի և էլեկտրաէներգիայի մատակարարումը, գոտու փխրուն սննդային համակարգը անմիջապես փլուզվեց։
Հացի փռերը փակվեցին, ջրի պոմպերը լռեցին, իսկ գյուղատնտեսական տարածքները ռմբակոծվեցին՝ սովը դարձնելով զենք։ Ձկնորսության արգելքները և Գազայի գյուղատնտեսական «սննդային զամբյուղի» ոչնչացումը տեղական այլընտրանքներ չթողեցին։
«Տարիների ընթացքում ստեղծված խոցելիությունը վերածվեց դանդաղ ոչնչացման զենքի», - ասաց Աբդուն։
Այս տարվա սկզբին սովը արագորեն տարածվեց։ Երեխաները, հղի կանայք և տարեցները առաջինն էին, որ զոհ գնացին։
Օգնության շարասյուները արգելափակվեցին, իսկ երբ խաղաղ բնակիչները փորձեցին հասնել Իսրայելի կողմից 2025 թվականին ստեղծված «Գազայի հումանիտար հիմնադրամի» բաշխման գոտիներին, նրանց դիմավորեցին մահացու կրակոցներով։
ՄԱԿ-ը հայտնում է, որ ավելի քան 1,760 պաղեստինցի սպանվել է սնունդի հասնելու փորձի ժամանակ, որոնցից մոտ 1,000-ը՝ այդ վայրերի մոտ։
«Սա պատահական քաոս չէ», - ասաց Աբդուն։ «Սա սովի մանրակրկիտ մշակված քաղաքականություն է»։
