Թուրքիայի էներգետիկայի նախարար Ալփարսլան Բայրաքթարը հայտարարել է, որ Անկարան ճնշում է գործադրում Թուրքմենստանի վրա՝ առաջ մղելու իր բնական գազի հսկայական պաշարները Կասպից ծովից այն կողմ Թուրքիա և Եվրոպա տեղափոխելու երկար ժամանակ ձգձգված ծրագրերը՝ երկար քննարկվող Տրանսկասպյան խողովակաշարը որակելով որպես «ռազմավարական առումով կարևոր» տարածաշրջանի էներգետիկ անվտանգության համար։

Չորեքշաբթի օրը Ստամբուլում կայացած Թյուրքական պետությունների կազմակերպության (ԹՊԿ) էներգետիկայի նախարարների խորհրդի 5-րդ նիստից հետո ելույթ ունենալով՝ Բայրաքթարը հայտարարել է, որ Թուրքիան պաշտոնապես առաջարկել է «իրականացնել» երկար ժամանակ հետաձգված նախագիծը և առաջ շարժվել՝ համաձայնեցնելով այն Ադրբեջանի, Թուրքմենստանի և այլ տարածաշրջանային գործընկերների հետ։

Բայրաքթարը հայտարարել է. «Իդեալական լուծումն այն է, որ թուրքմենական գազը հասնի Թուրքիա՝ և Թուրքիայից Եվրոպա՝ հատուկ խողովակաշարով», հիշեցնելով, որ Անկարան ներկայումս թուրքմենական գազ է ներմուծում միայն բարտերային եղանակով։ «Այս նախագիծը օրակարգում է գրեթե 30 տարի։ Ժամանակն է այն գործարկել»։

Բայրաքթարը շեշտեց, որ TDT-ն, որի անդամները ներկայացնում են ընդհանուր առմամբ 2 տրիլիոն ԱՄՆ դոլարի տնտեսություն, ունի հսկայական չօգտագործված ներուժ, որը ներառում է ավելի քան 20 տրիլիոն խորանարդ մետր գազ, 39 միլիարդ բարել նավթ և համաշխարհային ուրանի արտադրության 40 տոկոսը: Նախարարը նշեց, որ միջսահմանային էներգետիկ կապերի ամրապնդումը «կբարձրացնի այս համագործակցությունը շատ ավելի բարձր մակարդակի»:

Նոր առաջարկներ՝ հանքային համագործակցություն և Կասպիական էլեկտրաէներգիայի կապ

Թուրքիան նաև առաջարկեց ընդլայնել TDT էներգետիկ պորտֆելը, ներառելով առանձին «հանքարդյունաբերության նախարարների հանդիպում», որը նպատակ կունենա զարգացնելու գլոբալ մատակարարման շղթաների համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող հանքանյութերը: Բայրաքթարը մատնանշեց տարածաշրջանի «զգալի ներուժը» կարևորագույն հումքի ոլորտում՝ ասելով, որ պաշտոնական հարթակ կարող է հաստատվել TDT առաջնորդների գագաթնաժողովում, որը Թուրքիայում կանցկացվի հաջորդ տարի:

Տարածաշրջանային կապերի վերաբերյալ Բայրաքթարը ընդգծել է երկու առաջնահերթ նախագիծ՝ Կասպից ծովի էլեկտրաէներգիայի փոխանցման գիծը, որը վերականգնվող էներգիան կբերի Կենտրոնական Ասիայից Ադրբեջան և Թուրքիա, և էլեկտրաէներգիայի, բնական գազի և նավթի ուղիների երկարաժամկետ ինտեգրումը, որոնք «անխափանորեն ձգվում են արևելքից արևմուտք»։

Ադրբեջան. Էներգետիկ դաշինքը մտնում է նոր փուլ

Ադրբեջանի էներգետիկայի նախարար Փարվիզ Շահբազովը հայտարարել է, որ թյուրքալեզու պետությունների միջև էներգետիկ համագործակցությունը արագորեն ընդլայնվում է, և դաշինքի ներդրումային պորտֆելը գերազանցում է 20 միլիարդ ԱՄՆ դոլարը, որի մոտ 80 տոկոսը բաժին է ընկնում էներգետիկ ոլորտին։

Շահբազովը ընդգծել է, որ Ադրբեջանի նավթի և գազի արտահանումը Թուրքիայի միջոցով՝ Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան խողովակաշարի և Հարավային գազային միջանցքի միջոցով, շարունակում է մնալ տարածաշրջանային էներգետիկ անվտանգության անկյունաքարերից մեկը։ Նախարարը նշել է, որ անցյալ տարվանից մինչև 2024 թվականի նոյեմբերը Ադրբեջանից, Ղազախստանից և Թուրքմենստանից Թուրքիա և աշխարհի մնացած մաս է հասել 53 միլիոն տոննա հում նավթ։

Շահբազովը նաև ուշադրություն հրավիրեց «Կանաչ էներգիայի միջանցքի» վրա, որն առաջին անգամ կմիացնի թյուրքալեզու պետությունների էլեկտրաէներգետիկ համակարգերը։ Նա հավելեց, որ Զանգեզուրի միջանցքը այս էներգիայի հոսքը կուղղի դեպի Թուրքիա։

Կենտրոնացված է Կենտրոնական Ասիայի վրա՝ վերականգնվող էներգիա, դիվերսիֆիկացում, թվային փոխակերպում

Ղազախստանի էներգետիկայի փոխնախարար Իլյաս Բակիտժանը կոչ արեց արագացնել տարածաշրջանային էներգետիկ երթուղիների դիվերսիֆիկացման աշխատանքները և ներդրումներ ներգրավել հետախուզման, արտադրության և տրանսպորտային ենթակառուցվածքների մեջ: Բակիտժանը հրավիրեց TDT-ի բոլոր անդամներին մասնակցել բնական գազի և հեղուկացված բնական գազի նախագծերին և ընդգծեց թվային տեխնոլոգիաների տարածաշրջանային ցանցերում ինտեգրման կարևորությունը:

Ուզբեկստանի էներգետիկայի նախարար Ջուրաբեկ Միրզամահմուդովը շեշտեց վերականգնվող էներգիան եվրոպական շուկաներին միացնելու ռազմավարական կարևորությունը: Ուզբեկստանը համագործակցում է Ադրբեջանի և Ղազախստանի հետ «Կանաչ էներգիայի միջանցքի» շուրջ և աջակցում է Թուրքիայի և Ղրղզստանի մասնակցությանը նախագծում:

Միրզամահմուդովը հայտարարել է. «Մեզ անհրաժեշտ են համատեղ ջանքեր էներգետիկայի ոլորտում, տեխնոլոգիական առաջընթացի փոխանակում և նոր փոխանցման համակարգերի հստակ ճանապարհային քարտեզ, որոնք կկապեն Կենտրոնական Ասիան Կովկասի և Թուրքիայի հետ, իսկ այնտեղից՝ Եվրոպայի հետ»։

Կորպորատիվ համագործակցության ամրապնդում

TDT-ի գլխավոր քարտուղար Կուբանիչբեկ Օմուրալիևը հայտարարել է, որ էլեկտրահաղորդման գծերի ամրապնդումը, ցանցերի արդիականացումը և փոխկապակցման համակարգերի զարգացումը թյուրքալեզու պետություններին հնարավորություն կտան ոչ միայն ապահովել իրենց սեփական էներգամատակարարումը, այլև «մատակարարել էներգիա աշխարհին»։

Ղրղզստանի էներգետիկայի նախարար Թաալայբեկ Իբրաևը ուշադրություն հրավիրեց TDT որոշման վրա, որը նախատեսում է ցածր ածխածնային անցմանը աջակցելու և երկարաժամկետ համագործակցությունը ամրապնդելու նպատակով տեխնոլոգիաների և կանաչ նախաձեռնությունների տարածաշրջանային կենտրոնի ստեղծում։

Հունգարիան և Հյուսիսային Կիպրոսի Կիպրոսը շեշտը դնում են կայունության վրա։

Հունգարիայի արտաքին գործերի նախարար Պետեր Սիյարտոն զգուշացրել է, որ էներգամատակարարման քաղաքականացումը հանգեցնում է «վտանգավոր որոշումների», օրինակ բերելով ԵՄ-ում էներգետիկ քաղաքականության վերաբերյալ բանավեճերը: Սիյարտոն մասնավորապես նշել է, որ իրենք ողջունում են Հունգարիայի MOL ընկերության և Թուրքիայի TPAO-ի միջև համագործակցությունը Սև ծովում հնարավոր հետախուզական աշխատանքների հարցում:

Կիպրոսի թուրքերի արտաքին գործերի նախարար Թահսին Էրթուղրուլօղլուն հայտարարել է, որ TDT-ի (Թուրքիայի դեմոկրատական ​​կուսակցության) շրջանակներում էներգետիկ համագործակցությունը ամրապնդում է թյուրքական աշխարհի քաղաքական միասնությունը, կոչ է արել նվազեցնել լարվածությունը Արևելյան Միջերկրական ծովում և կոչ է արել երկխոսություն սկսել Կիպրոսի երկու համայնքների միջև։