Իսլամաբադի և Քաբուլի միջև հրադադարի համաձայնագիրը կախված է Աֆղանստանի իշխող Թալիբանի՝ Պակիստանի դեմ հարձակումներ իրականացնող ահաբեկիչներին զսպելու կարողությունից, նշել է Պակիստանի պաշտպանության նախարար Խավաջա Մուհամմադ Ասիֆը Reuters լրատվական գործակալությանը տված հարցազրույցում՝ ընդգծելով համաձայնագրի փխրունությունը։
Հարավային Ասիայի այս երկու հարևանները շաբաթվա վերջին Դոհայում համաձայնեցին հրադադարի՝ մի քանի օր տևած սահմանային բախումներից հետո, որոնք տասնյակ զոհերի պատճառ դարձան։ Սա ամենածանր բռնությունն էր 2021 թվականին Թալիբանի՝ Քաբուլում իշխանության գալուց ի վեր։
Երկրային բախումները, ինչպես նաև Պակիստանի օդային հարվածները 2600 կմ երկարությամբ վիճելի սահմանին, սկսվեցին այն բանից հետո, երբ Իսլամաբադը պահանջեց, որ Քաբուլը վերահսկի ահաբեկիչներին՝ պնդելով, որ նրանք գործում են Աֆղանստանում գտնվող ապաստարաններից։
«Աֆղանստանից եկող ցանկացած գործողություն կլինի այս համաձայնագրի խախտում», - ասել է Ասիֆը, ով ղեկավարել է բանակցությունները իր աֆղան գործընկեր Մուլլա Մուհամմադ Յակուբի հետ։ «Ամեն ինչ կախված է այս մեկ կետից»։
Գրավոր համաձայնագրում, որը ստորագրվել է Պակիստանի, Աֆղանստանի, Թուրքիայի և Քաթարի կողմից, հստակ նշված է, որ ներխուժումներ չեն լինի, ասել է նախարարը Իսլամաբադում՝ Պակիստանի խորհրդարանում իր գրասենյակում տված հարցազրույցում։
«Մենք ունենք հրադադարի համաձայնագիր այնքան ժամանակ, քանի դեռ համաձայնագրի խախտում չի լինի»։
Թեհրիկ-է-Թալիբան Պակիստան (TTP), որը միավորում է մի քանի ահաբեկչական խմբեր, գործում է Աֆղանստանից՝ հարձակումներ իրականացնելով Պակիստանի դեմ՝ «համագործակցելով» իշխող Թալիբանի հետ, նշել է նախարարը։
Քաբուլը հերքում է, որ ապաստան է տալիս ահաբեկիչներին՝ Պակիստանի վրա հարձակումներ իրականացնելու համար, և մեղադրում է Պակիստանի բանակին՝ Աֆղանստանի մասին ապատեղեկատվություն տարածելու և ահաբեկիչներին ապաստան տրամադրելու մեջ՝ երկրի կայունությունն ու ինքնիշխանությունը խաթարելու նպատակով։
Իսլամաբադը հերքում է այս մեղադրանքները։
Թալիբանի խոսնակ Զաբիհուլլահ Մուջահիդը կիրակի օրը նշել է, որ Դոհայի բանակցությունների ընթացքում «որոշվեց, որ ոչ մի երկիր թշնամական գործողություններ չի իրականացնի մյուսի դեմ, և աջակցություն չի տրամադրվի խմբերին, որոնք գործում են Պակիստանի կառավարության դեմ»։
Հետագա գրառման մեջ նա նշել է, որ դա արտացոլում է Թալիբանի երկարամյա դիրքորոշումը, որ Աֆղանստանի տարածքը չի օգտագործվի որևէ այլ երկրի դեմ։
Նա հավելել է, որ համաձայնագրի վերաբերյալ արված հայտարարությունները համատեղ հայտարարություն չեն։
TTP-ն, որը տարիներ շարունակ պատերազմ է մղում Պակիստանի պետության դեմ՝ նպատակ ունենալով տապալել կառավարությունը և փոխարինել այն իրենցով, վերջին ամիսներին ակտիվացրել է հարձակումները՝ թիրախավորելով Պակիստանի բանակը։
Պակիստանը օդային հարվածներ է հասցրել Աֆղանստանի մայրաքաղաք Քաբուլին, այդ թվում՝ հոկտեմբերի 9-ին՝ փորձելով սպանել TTP-ի առաջնորդ Նուր Վալի Մեհսուդին, սակայն վերջինս ավելի ուշ հայտնվել է տեսանյութում՝ ապացուցելով, որ ողջ է։
«Մեզ վրա հարձակվում էին։ Մեր տարածքը հարձակման էր ենթարկվում։ Ուստի մենք պարզապես պատասխանեցինք։ Մենք նույն կերպ էինք վարվում նրանց հետ», - ասել է Ասիֆը։
«Նրանք Քաբուլում են։ Նրանք ամենուր են։ Որտեղ էլ լինեն, մենք կհարվածենք նրանց։ Քաբուլը, գիտեք, արգելված գոտի չէ»։
Հաջորդ բանակցությունները կանցկացվեն հոկտեմբերի 25-ին Ստամբուլում՝ համաձայնագրի իրականացման մեխանիզմ մշակելու նպատակով, նշել է Ասիֆը։
Քաթարի արտաքին գործերի նախարարությունը, որը Թուրքիայի հետ միասին միջնորդել է շաբաթ օրվա բանակցություններին, նշել է, որ հետագա հանդիպումները նպատակ ունեն «ապահովել հրադադարի կայունությունը և ստուգել դրա իրականացումը վստահելի և կայուն ձևով»։
Պակիստանը, որը Սովետական Միության ներխուժման ժամանակ Աֆղանստանի առաջնագծում էր, ընդունել է մոտ չորս միլիոն աֆղան փախստականների և ծառայել որպես միջազգային օգնության միջանցք՝ հակասովետական մարտիկներին աջակցելու համար։
Դիվանագիտական առումով Պակիստանը 1997 թվականին Աֆղանստանի Իսլամական Էմիրությունը ճանաչած ընդամենը երեք երկրներից մեկն էր (Սաուդյան Արաբիայի և ԱՄԷ-ի հետ միասին)՝ աջակցելով միջազգային ֆինանսավորմանը և դեսպանական ծառայություններ տրամադրելով՝ չնայած ՄԱԿ-ի պատժամիջոցներին։
Այնուամենայնիվ, ահաբեկչական խմբերի, հատկապես TTP-ի, կողմից Պակիստանում իրականացված բռնությունները զգալիորեն լարել են նրա հարաբերությունները աֆղան Թալիբանի հետ։ Վերջինս Քաբուլում իշխանության է վերադարձել 2021 թվականին՝ ԱՄՆ-ի գլխավորած ուժերի դուրսբերումից հետո։
Պակիստանի ռազմական պաշտոնյաների տվյալներով՝ այս տարի ավելի քան 500 մարդ, այդ թվում՝ 311 զինվոր, զոհվել է հարձակումների հետևանքով, որոնք հիմնականում իրականացվել են TTP-ի կողմից։
Աֆղան Թալիբանը հերքում է Պակիստանի մեղադրանքները։ Վերջին հայտարարություններում այն նշել է Պակիստանում ոստիկանության կրակոցների մասին, իսկ Քաբուլը Հնդկաստանի հետ համատեղ հայտարարության մեջ Քաշմիրի վիճելի շրջանը նշել է որպես Հնդկաստանի մաս՝ զայրացնելով Պակիստանին։
TTP-ն միավորում է մի քանի ահաբեկչական խմբեր, որոնք ձևավորվել են 2007 թվականին և հիմնականում թիրախավորում են Պակիստանը։
2024 թվականի ՄԱԿ-ի զեկույցը գնահատում է, որ Աֆղանստանում կա 6000–6500 TTP ահաբեկիչ, որոնք օգտագործում են լքված ՆԱՏՕ-ի զենքեր։
