Բաշար ալ-Ասադի ռեժիմի փլուզումը 2024 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Սիրիայում առաջացրեց խոշոր փոփոխություններ, որոնք Իսրայելը դիտարկում է ոչ թե որպես ճգնաժամ, այլ որպես հնարավորություն՝ տարածաշրջանի ռազմավարական լանդշաֆտը իր օգտին վերաձևելու համար։
Ի պատասխան, Իսրայելը անցնում է իր ավանդական անվտանգության վրա հիմնված մոտեցումից՝ վերանայելով իր Սիրիայի քաղաքականությունը՝ այն համապատասխանեցնելով երկարաժամկետ ռազմավարական նպատակներին։ Ասադի ռեժիմի անկումը ոչ միայն քանդեց «ծանոթ չարիք» կարգավիճակը, այլև ստեղծեց նոր անորոշություններ։ Դրանցից ամենակարևորը նոր առաջնորդության ի հայտ գալն է, որը կարող է համահունչ լինել Թուրքիայի և Արևմուտքի հետ՝ վտանգելով Իսրայելի երկարաժամկետ անվտանգության հիմնավորումները՝ կապված օկուպացված Գոլանի բարձունքներում իր ներկայության հետ։
Միևնույն ժամանակ, Իսրայելը Սիրիայի մասնատված վիճակը՝ էթնիկ և դավանաբանական գծերով բաժանված, ավելի կառավարելի և ռազմավարական առումով շահավետ է համարում։ Սակայն Սիրիայի կառավարության վերջին համաձայնագիրը ՍԴՖ-ի՝ Սիրիայի ժողովրդավարական ուժերի հետ, որոնք կապված են YPG/PKK ահաբեկչական խմբի հետ, նոր մարտահրավեր է այս տեսլականի համար։ Այս քայլը Դամասկոսի կողմից ազգային միասնությունը վերականգնելու փորձ է, որը կարող է խաթարել Իսրայելի՝ Սիրիայում բաժանումներ խթանելու ռազմավարությունը։ Բացի այդ, դա կարող է մոտեցնել ԱՄՆ-ի աջակցությունը վայելող այս կառույցը կենտրոնական կառավարությանը՝ խաթարելով Իսրայելի քաղաքականությունը։
Այս ջանքերը համահունչ են տարածաշրջանային ավելի լայն շարժմանը՝ Թուրքիայի և այլ դերակատարների գլխավորությամբ, որոնք ձգտում են պահպանել Սիրիայի տարածքային ամբողջականությունը՝ հակառակ Իսրայելի մասնատված Սիրիայի տեսլականին։
Լիբանանի օրինակը կրկնելով՝ «լավ ցանկապատից» դեպի «լավ հարևան»
Տարածաշրջանում Իսրայելի փոփոխվող մոտեցումը ավելի ու ավելի է արտացոլում տարածքային ամրապնդման միտումը՝ հիմք դնելով հարավային Սիրիայի «գոլանացման» աստիճանական գործընթացի համար։ Այս ուղին ձևավորվում է ինչպես պատմական նախադեպերով, այնպես էլ ժամանակակից ռազմավարական imperատիվներով։
Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում Իսրայելի հիմնական մտահոգությունը եղել է Իրանի աջակցությամբ գործող խմբերը։ Իր «Միջպատերազմյան արշավ» (MABAM) ռազմավարության միջոցով Իսրայելը նպատակային հարձակումներ է իրականացրել՝ խոչընդոտելու Հեզբոլլահի մատակարարման ուղիները և կանխելու Սիրիայում առաջադեմ զենքերի արտադրությունը։
Սակայն Իրանի ազդեցությունը դուրս է գալիս ռազմական ոլորտից՝ խորապես ներթափանցելով Սիրիայի ռեժիմի, տնտեսության և հասարակության մեջ։ Սա բարդ մարտահրավեր է Իսրայելի համար, որը փորձում է հակազդել ռազմավարական միջամտություններով։
Իսրայելի մոտեցումը հիմնված է իր պատմական «Լավ ցանկապատի քաղաքականության» վրա, որը սկսվել է 1976 թվականին Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ։ Այս ռազմավարության առանցքային բաղադրիչը եղել է Իսրայելի ուղղակի աջակցությունը Հարավային Լիբանանի բանակին (SLA), որը հիմնականում քրիստոնեական միլիցիա էր և գործում էր որպես Իսրայելի դաշնակից։
Չնայած «Լավ ցանկապատի քաղաքականությունը» սկզբում ներկայացվում էր որպես հումանիտար նախաձեռնություն, Իսրայելի երկարաժամկետ ներկայությունը հարավային Լիբանանում նպաստեց Հեզբոլլահի վերելքին՝ մի արդյունք, որը կարևոր դաս է Սիրիայի ներկայիս ռազմավարության համար։
Այս շրջանակում Իսրայելը որդեգրել է երկփուլային մոտեցում՝ օգտագործելով խելացի ուժ՝ իր անվտանգության և քաղաքական շահերը առաջ մղելու համար։ Քանի որ Սիրիայի հակամարտության դինամիկան ավելի ու ավելի է նմանվում Լիբանանին, Իսրայելը կրկնում է ծանոթ մարտավարությունը՝ սկսելով հումանիտար գործողություններ Սիրիայում դեռևս 2013 թվականին։
Այս գործողությունները հետագայում վերածվեցին «Լավ հարևան» գործողության 2016 թվականին։ Այս նախաձեռնության ներքո Իսրայելը ձգտում էր ստեղծել արևմտյան կողմնորոշված, լիբերալ գոտի՝ տրամադրելով հումանիտար և ռազմական աջակցություն զինված խմբերին։
Իսրայելի երկարաժամկետ նպատակը պարզ է՝ կանխել ուժեղ, միասնական Սիրիայի վերելքը, որը կարող է ապագայում սպառնալ իր անվտանգությանը։
