Իրանն ուրբաթ օրը զգուշացրեց, որ կդադարեցնի համագործակցությունը Միջազգային ատոմային էներգիայի գործակալության (ՄԱԳԱՏԷ) հետ, եթե ՄԱԿ-ի պատժամիջոցները վերականգնվեն եվրոպական տերությունների կողմից «սնեփբեք» մեխանիզմի միջոցով, հաղորդում է իրանական IRNA լրատվական գործակալությունը։

Արտգործնախարար Աբբաս Արաղչին քննադատեց Միջուկային համաձայնագրի երեք եվրոպական անդամների՝ Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և Գերմանիայի որոշումը՝ մեխանիզմը գործարկելու վերաբերյալ՝ այն անվանելով «իրավական և քաղաքական առումով անհիմն» և «լուրջ սպառնալիք Եվրոպայի միջազգային հեղինակության և 2015 թվականի միջուկային համաձայնագրի համար»։

Արաղչին զգուշացրեց, որ պատժամիջոցների վերականգնմանն ուղղված այս քայլը «անուղղելի վնաս» կհասցնի Եվրոպայի հեղինակությանը՝ ընդգծելով, որ «այս խաղում երեք երկրները ոչ միայն չեն հաղթի, այլև դուրս կմնան ապագա դիվանագիտական գործընթացներից»։

Նա հավելեց, որ այս կարճ հնարավորությունը չօգտագործելը կհանգեցնի «լայնածավալ կործանարար հետևանքների»՝ Արևմտյան Ասիայի և միջազգային համակարգի համար՝ խարխլելով միջազգային համաձայնագրերն ու ապակայունացնելով հավաքական անվտանգությունը։

Իրանի արտգործնախարարը հայտարարեց, որ Թեհրանը «երբեք չի զիջի իր ինքնիշխանությունը, իրավունքները կամ անվտանգությունը»։

Նա նշեց, որ սեպտեմբերի 9-ին ՄԱԳԱՏԷ-ի հետ ստորագրված վերջին համաձայնագրի իրականացումը՝ Եգիպտոսի միջնորդությամբ, կախված է այն պայմանից, որ Իրանի դեմ թշնամական քայլեր, այդ թվում՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի չեղարկված բանաձևերի վերականգնում, չեն ձեռնարկվի։

«Հակառակ դեպքում, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը կդիտարկի իր գործնական քայլերը որպես ավարտված», - ասաց Արաղչին։

Չնայած ճնշումներին և հարձակումներին՝ Արաղչին ընդգծեց, որ Իրանը մշտապես ցուցաբերել է զսպվածություն և նվիրվածություն դիվանագիտությանը՝ իր խաղաղ միջուկային գործունեության հետ կապված խնդիրների լուծման հարցում և պատրաստ է «կառուցողական և իմաստալից երկխոսության», միաժամանակ պաշտպանելով իր իրավունքները Միջուկային զենքի չտարածման պայմանագրի (NPT) շրջանակներում։

2015 թվականի միջուկային համաձայնագրի եվրոպական ստորագրողները՝ Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան և Գերմանիան, օգոստոսի 28-ին գործարկեցին «սնեփբեք» մեխանիզմը՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 2231 բանաձևի համաձայն, այն բանից հետո, երբ Իրանը դադարեցրեց համագործակցությունը ՄԱԿ-ի միջուկային դիտորդի հետ՝ պնդելով, որ այն կողմնակալ է։

Իրանը դատապարտեց եվրոպական քայլը՝ այն անվանելով իրավական առումով անհիմն և քաղաքականապես դրդապատճառված։

Լարվածությունը սրվեց այն բանից հետո, երբ Իսրայելը հունիսի 13-ին անսպասելի հարձակում գործեց Թեհրանի վրա՝ թիրախավորելով ռազմական, միջուկային և քաղաքացիական օբյեկտներ, ինչպես նաև բարձրաստիճան ռազմական հրամանատարներ և միջուկային գիտնականներ։

Թեհրանը պատասխան հրթիռային և անօդաչու հարվածներ հասցրեց, մինչդեռ ԱՄՆ-ը ռմբակոծեց Իրանի երեք միջուկային օբյեկտներ։

12-օրյա հակամարտությունը դադարեցվեց ԱՄՆ-ի հովանավորած հրադադարի միջոցով, որը ուժի մեջ մտավ հունիսի 24-ին։

Եվրոպական տերությունները ցանկանում են, որ Իրանը վերականգնի ՄԱԿ-ի միջուկային տեսուչների մուտքը, լուծի իր հարստացված ուրանի պաշարների հետ կապված մտահոգությունները և մասնակցի ԱՄՆ-ի հետ բանակցություններին, որոնք շարունակվում էին Օմանի միջնորդությամբ, սակայն դադարեցվեցին իսրայելական հարձակման հետևանքով։

Չինաստանը դեմ է Իրանի դեմ «սնեփբեք» մեխանիզմի կիրառմանը։

Մինչդեռ Չինաստանը քննադատեց եվրոպական տերությունների կողմից «սնեփբեք» մեխանիզմի կիրառումը՝ հայտարարելով, որ «հաստատակամորեն պաշտպանում է Իրանի միջուկային խնդրի լուծումը քաղաքական և դիվանագիտական միջոցներով»։

«Մենք դեմ ենք ուժի կիրառմանը, պատժամիջոցներին կամ ճնշմանը։

«Սնեփբեքը» կառուցողական չէ և չի նպաստի վստահության վերականգնմանը և տարաձայնությունների հաղթահարմանը», - Պեկինում լրագրողներին ասաց ԱԳՆ խոսնակ Գուո Ցզյակուն։

«Կարևոր է ուժեղացնել դիվանագիտական ջանքերը, խուսափել լարվածության սրումից»։

Չինաստանը «կխաղա կառուցողական դեր՝ բոլոր կողմերի համար ընդունելի պլանի հասնելու համար», - հավելեց խոսնակը։