Ինչպես է փոխվել Թուրքիայի տնտեսությունը վերջին 22 տարիների ընթացքում
Թուրքիայի «անընդհատ աճը շարունակվում է» համաշխարհային ճգնաժամերի պայմաններում, մինչդեռ Առևտրի նախարարությունը նշում է, որ 2025 թվականի վերջին կհասնեն 390 միլիարդ դոլարի արտահանման նպատակին:
Թուրքիայի տնտեսությունը ամբողջովին փոխակերպվել է վերջին 22 տարիների ընթացքում՝ սկսած այն ժամանակից, երբ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ընտրվեց՝ նախ որպես վարչապետ, ապա որպես նախագահ։ Այդ ընթացքում երկրի համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) տարեկան միջին 5.3 տոկոս աճ է գրանցել՝ 2025 թվականի երկրորդ եռամսյակում հասնելով պատմական բարձր մակարդակի՝ 1.37 տրիլիոն դոլարի։
2002 թվականին՝ Էրդողանի պաշտոնավարման մեկնարկից մեկ տարի առաջ, Թուրքիայի ՀՆԱ-ն կազմում էր 238 միլիարդ դոլար։ Առևտրի նախարարության հայտարարության համաձայն՝ 2024 թվականին այն առաջին անգամ գերազանցեց 1 տրիլիոն դոլարի շեմը։
Էրդողանի 390 միլիարդ դոլարի արտահանման նպատակն ակնկալվում է իրականացնել այս տարվա ավարտին, իսկ երկրի ազգային եկամուտը նախատեսվում է հասնել 1.4 տրիլիոն դոլարի։
«Թուրքիան ... դարձել է վերջին տասնամյակում ՕԵԿԴ-ի (OECD) ամենաարագ աճող տնտեսություններից մեկը»,- նշվում է հայտարարության մեջ։ «Միջազգային արժութային հիմնադրամը (IMF) հուլիսյան զեկույցում բարձրացրել է Թուրքիայի աճի կանխատեսումը՝ հասցնելով 3 տոկոսի, մինչդեռ մեր անընդհատ աճը շարունակվում է արդեն 19 եռամսյակ՝ չնայած գլոբալ ճգնաժամերին»։
Նախարարությունը նշել է, որ Թուրքիայի մեկ շնչի հաշվով ազգային եկամուտը 2002 թվականի 3,608 դոլարից 2025 թվականի առաջին եռամսյակի վերջում հասել է 15,971 դոլարի։
Միևնույն ժամանակ, Թուրքիայի տարեկան ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտը 2023 թվականի մայիսին կազմած 55.1 միլիարդ դոլարից 2024 թվականի վերջում նվազել է մինչև 10 միլիարդ դոլար։ Երկրի ապրանքների և ծառայությունների արտահանումը կազմել է 377 միլիարդ դոլար՝ ամենաբարձր ցուցանիշը հանրապետության հիմնադրումից ի վեր՝ 1923 թվականից։
Այս տարվա հունվար-հուլիս ամիսներին Թուրքիայի արտահանումը կազմել է 156.4 միլիարդ դոլար, որից 67.8 միլիարդը՝ ԵՄ երկրներ՝ 8.5 տոկոս աճով։ Գերմանիան, Մեծ Բրիտանիան, ԱՄՆ-ը, Իտալիան և Իրաքը կազմել են թուրքական արտահանման հիմնական ուղղությունները տարվա առաջին վեց ամիսներին։
Միևնույն ժամանակ, Թուրքիայի ծառայությունների ոլորտում առևտրային ավելցուկը անցյալ տարի հասել է 62 միլիարդ դոլարի՝ դարձնելով այն աշխարհում հինգերորդ ամենաբարձր ծառայությունների ավելցուկ ունեցող երկիրը։
«Կազմակերպվել է 115 բարձր մակարդակի հանդիպում և 37 գլոբալ ժողով, մինչդեռ նոր նախաձեռնություններ են իրականացվում առևտրային համագործակցության և ներդրումների ոլորտում՝ Թյուրքական պետությունների կազմակերպության, ԵՄ-ի, Աֆրիկյան միության, Իսլամական համագործակցության կազմակերպության, ՕԵԿԴ-ի և Բալկանյան երկրների հետ»,- նշվում է հայտարարության մեջ։
Թուրքիան նաև իրականացրել է իր Հեռավոր երկրներ ռազմավարության շրջանակը՝ նպատակ ունենալով մինչև 2028 թվականը արտահանումը հեռավոր երկրներ հասցնել 50 միլիարդ դոլարի։ Միևնույն ժամանակ, Իսլամական համագործակցության կազմակերպության անդամ երկրներ արտահանման ավելացման նախաձեռնությունը նախատեսում է Թուրքիայի ընդհանուր արտահանման մեջ այդ երկրների բաժինը հասցնել 30 տոկոսի։