Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարը՝ Հական Ֆիդանը, շաբաթ օրը ասել է, որ, ըստ նրա, Անկարայի՝ ԵՄ-ին անդամակցելու ջանքերում շուտով կարող է լինել «նոր առաջընթաց», նշելով Գերմանիայի կանցլերի վերջին հայտարարությունները։

«A News»–ի ուղիղ եթերում ելույթ ունենալու ժամանակ Ֆիդանը դրական արտահայտվել է Ֆրիդրիխ Մերցի այն հայտարարության վերաբերյալ, որն աջակցում է Türkiyե–ի անդամակցությանը ԵՄ-ին, և այն անվանել է «քաղաքական կամքի կարևոր վերականգնում»։

«Ուրախ եմ, որ այս շրջանում կտեսնենք նոր առաջընթաց եվրոպական միության հետ», — ասել է նա, ավելացնելով. «Գերմանիայի կանցլերի հրապարակավ Անկարայում այս տեսակետը հայտնելը, այն որ Գերմանիան ցանկանում է Türkiyե–ի անդամակցությունը ԵՄ-ին, նշանակալից քաղաքական կամքի վերականգնում է։ Այս հանգամանքը, որ այն գալիս է հենց Գերմանիայից, կարևոր է, և մենք դա գնահատում ենք»։

Պատասխանում էր նախադրյալների մասին հարցին՝ Ֆիդանը նշել է, որ և Անկարան, և Բրյուսելը գործում են «նոր պայմանների և հոգեբանության շրջանակում», ինչը պահանջում է թարմ մոտեցումներ և քաղաքականություններ։

Նա ընդգծել է, որ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի դիրքորոշումը՝ 2023 թվականի մայիսի վերաընտրությունից հետո, եղել է հիմնական շարժիչ վերին։

«Ընտրություններից հետո նախագահը հստակ ասել է ինձ, որ ակնկալում է այս ֆայլի վերաբերյալ առավելագույն ջանքերը», — ասել է Ֆիդանը և նշել, որ սա կազմում է ուղղակի մանդատ ԵՄ քաղաքականության վերաբերյալ։

ԵՄ պաշտպանական արդյունաբերություն

Ֆիդանը նաև խոսել է ԵՄ անվտանգության և պաշտպանության առաջնահերթությունների վերջին տեղաշարժերի մասին։

Նրա խոսքով՝ ԵՄ–ի անվտանգության ճարտարապետությունը վերաձևակերպելու ջանքերը մեծ ընդգծում են դնում բլոկի պաշտպանական արդյունաբերության վերակենդանացման վրա։

Նա նշել է, որ այս առաջնահերթությունը արագացավ Ռուսաստանին և Ուկրաինային yönelik պատերազմից հետո և ավելին ծանրացավ Թրամփի վարչակազմի օրոք։

Ֆիդանը ասել է, որ ԵՄ–ն ծրագրում է ստեղծել համատեղ 150 միլիարդ եվրոյի (մոտ 174 միլիարդ դոլար) ցածր տոկոսադրույքով ֆոնդ՝ պաշտպանական կարողությունները աջակցության համար, որը(member) անդամ պետությունները կարողանալու են օգտագործել։

Բլոկը նաև բարձրացրել է իր վարկման վերին սահմանի ֆինանսական կանոնների շրջանակում և ստեղծել լրացուցիչ 800 միլիարդ եվրո (մոտ 930 միլիարդ դոլար) ֆոնդ, որը նկարագրել են որպես մի մեխանիզմ, որն «վարկ է վերցնում ապագայից՝ խուսափելու համար օրվա խնդիրներից»։

Խմբերի դեպքում կիրառվող մեխանիզմներին անդրադառնալով՝ Ֆիդանը նշել է, որ որոշ ռեսուրսներ պահանջում են ԵՄ–ի անդամների հավանություն։ «Այստեղ որոշ դժվարություններ կարող են առաջանալ Türkiyե–ի համար՝ Հունաստանի և հույն կիպրոսյան վարչակազմի պատճառով», — ասել է նա։

Սակայն, պարզաբանել է նա, մեծ՝ 800 միլիարդ եվրոյին վերաբերող ֆոնդը, ինչպես նաև Թուրքիայի ընկերությունների թվի աճը, որոնք ստեղծում են ընկերություններ և համատեղ ձեռնարկություններ ամբողջ ԵՄ–ում, թույլ կտան Türkiyե–ին օգտվել բլոկի ֆինանսական գործիքներից։

Ֆիդանի խոսքով՝ թուրքական ընկերությունների գնաճը ԵՄ–ում նոր ընկերությունների և գործընկերությունների միջոցով թույլ կտա Türkiyե–ին ավելի արդյունավետ կերպով օգտագործել այդ միջոցները։

Նա նշել է նաև, որ Անկարան ձգտում է կառուցել բարգավաճման վրա հիմնված համագործակցություն ոչ միայն ԵՄ–ի հետ, այլև արևելքի, հյուսիսի և Միջերկրական ծովի նկատմամբ գտնվող գործընկերների հետ։

Ֆիդանը ասել է, որ ԵՄ–ն հաջողել է դառնալ գերազգային միավոր, բայց «չկարողացավ դառնալ քաղաքակրթություններն անցնող միություն»։

Նշելով Türkiyե–ի ձեռքբերումները՝ նա ընդգծել է, որ Թուրքիան իրականացրել է մեծ ենթակառուցվածքային, էներգետիկ, պաշտպանական, առողջապահական, կապի և կրթական ներդրումներ հիմնականում առանց կարևոր ԵՄ դրամաշնորհների։

«Türkiye–ն այժմ ունի ենթակառուցվածքներ, որոնք բազմաթիվ եվրոպական երկրների չափանիշներից շատ բարձր են, և նրա բնակչությունն մոտենում է 90 միլիոնի», — ասել է նա։

Հյուսիս-կիպրոսցիները երկրորդ կարգի կարգավիճակ չեն ընդունի

Ֆիդանը նաև անդրադարձել է Կիպրոսի հարցին՝ ընդգծելով, որ Անկարան շարունակելու է պաշտպանել հյուսիս-կիպրոսցիների հավասար ինքնիշխան իրավունքները։

«Նրանք չեն ընդունի երկրորդակարգ կարգավիճակը, և մենք որպես երաշխավորող պետություն նույնպես չենք ընդունի», — ասել է նա, ավելացնելով, որ երկու-պետական մոդելը ամենիրավական և կայուն բանաձևն է։

Նա ասել է, որ վերջերս Թուրքիայի կատարած այցի ընթացքում հանդիպել է Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետության (ՀԿԹՀ) նախագահ Տուֆան Էրհուրմանի հետ, որտեղ քննարկել են արտաքին քաղաքականության, հաղորդագրությունների և համատեղ գործողությունների համակարգման ամրապնդումը։

«Այդ հանդիպումը արդյունքաբեր էր, և ես կարծում եմ, որ մենք միասին կաշխատենք համակարգված և համաձայնեցված ձևով», — հավելել է նա։

Ֆիդանը քննադատել է ԵՄ–ին այն առնչությամբ, որ «ներմուծել է հույն կիպրոսյան խնդիրը իր համակարգի մեջ», ասելով, թե բլոկի որոշումների ընդունման կանոնները շահագործվել են, ինչը հանգեցրել է բազմակի ներքին փակուղիների։

Նա նշել է, որ ԵՄ–ն այժմ փորձում է անցում կատարել միաձայնությունից դեպի որակավորված մեծամասնության քվեարկություն, քանի որ չի կարող որոշումներ կայացնել մի շարք կարևոր հարցերի շուրջ, «որոնք, այդ թվում, կապված են Türkiyե–ի հետ»։